Gezond wonen is samen leven | Dialoogsessie 12 april 2024 | KAMG

Wonen: de meest directe leefomgeving 

Bij KAMG vinden we het belangrijk om te blijven leren en vernieuwen. Dat wordt van ons gevraagd als professionals, en daarom doen we dat ook als koepel van beroepsverenigingen. Vorige week hielden we een dialoogsessie met als thema ‘Gezond wonen is samen leven’. Het bleek enorm boeiend om te verkennen hoe wonen, de woningmarkt, wet- en regelgeving voor wonen de gezondheid van mensen mede bepalen. Je woning en woonomgeving vormen je meest directe fysieke leefomgeving. De mensen met wie je woont zijn je meest nabije sociale leefomgeving – als je alleen woont, versterkt dat de kans dat je eenzaamheid ervaart. En heb je je ooit gerealiseerd dat projectontwikkelaars soms flats neerzetten om villawijken af te schermen van het geluid van een snelweg? 

Verschillende achtergronden 

We voerden de dialoog met een kleine groep van vijftien mensen met heel verschillende achtergronden. Jacqueline de Groot was bijvoorbeeld aanwezig als voorzitter van beroepsvereniging Verenso voor specialisten ouderengeneeskunde. Jeroen Kemperman, strategiemanager Zilveren Kruis/Achmea, is betrokken bij investeringen in de woningenmarkt voor ouderen en het WOZO. Vanuit het Nederlands Jeugdinstituut kwamen Anita Kraak (tevens collega arts M+G) en Maaike Schrijver, als jongere. Annelies Acda bracht veel ervaring mee voor de onderwerpen stress en wonen in buurten met lage SEP. Martin Pragt trad op als ervaringsdeskundige armoede en uitsluiting, en als oudere. Carla Hugen werkt als arts M+G bij o.a. gemeente Utrecht voor mensen die vaak juist geen woning hebben. Wonen bleek een thema dat uitnodigt om meer van jezelf te laten zien. We wonen allemaal en we deelden onze ervaringen. 

Prikkelarm 

Annelies Acda wierp als spreker lastige vragen op. Als mensen verschillen in de hoeveelheid stress die ze te verwerken hebben, is het dan rechtvaardig om de regels voor stressvolle zaken zoals geluidsoverlast overal gelijk te hanteren? Of zouden we in buurten met een lage SEP mínder geluid moeten accepteren. En van daaruit redenerend: misschien horen de mensen in een kwetsbare positie het meest thuis in de mooiste en rustigste plekken die we hebben… Maaike vulde aan, dat jonge mensen vaak behoefte hebben aan prikkelarm wonen, maar dat dat soort plekken voor de doorsnee jongere simpelweg niet te betalen zijn. 

Over mij, tegen mij 

Hoe reageren ‘gewone mensen’ op betrokkenheid vanuit expertise en deskundigheid? Ervaringsdeskundige Martin Pragt stelde dat mensen die lange tijd met uitsluiting en armoede te maken hebben vaak al hun vertrouwen verloren hebben in de beleidsmakers die óver hen praten. Alles wat niet samen met hen is, ervaren zij als tégen hen. Zaken als wonen en gezondheid komen bovendien heel dichtbij. Advies stuit al snel op weerstand. 

Jongeren en de woningmarkt 

Voor jongeren is de woningmarkt van nu vaak een bron van stress. Maaike verzamelde informatie bij tal van jongerenorganisaties. Uit die gegevens kwam een somber beeld naar voren van jongeren die soms hun leven uitstellen bij gebrek aan woonruimte. Jongeren die op hun 25e nog steeds geen zelfstandige woonruimte hebben gevonden, kunnen het gevoel krijgen dat ze gefaald hebben – nog steeds bij je ouders? – en zich daarover zelfs schamen. Ouders met financiële ruimte helpen hun kinderen soms wel aan een woonplaats helpen, zodat kansenongelijkheid toeneemt. Misschien het treurigste feit was, dat voor een garantstelling van de huur regelmatig geëist wordt dat die afkomstig is van biologische ouders. Wat als je geen biologische ouders hebt, of als het contact is geëindigd? 

Teveel regels? 

Vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar besprak Jeroen Kemperman het zorgtekort dat we met de naderende vergrijzing te verwachten hebben. En ook: hoe levensloopbestendig wonen kan helpen om dat zorgtekort op te vangen. De invloed van wet- en regelgeving werd in Jeroens betoog duidelijk. We hebben het in Nederland lastig gemaakt om woningen te delen. Huurtoeslag krijg je alleen als je je eigen voordeur hebt; voor je het weet verlies je een deel van je AOW… En zo is het aantal alleenwonenden sinds 1960 met liefst 785% gestegen. Misschien is er eerder een teveel aan regels dan een gebrek aan slaapkamers? Tegelijkertijd heeft individualisering ook veel vrijheid en persoonlijke ruimte gebracht. 

Tot slot 

Wonen bleek een ultiem menselijk onderwerp, dicht op de huid, een scharnierpunt voor gezondheid. Ieder formuleerde de eigen woondroom voor de toekomst. De volgende mooie thema’s resoneerden: ongelijk investeren, equity in all policies; wonen maakt het verschil na een periode in detentie of zonder huis; met meer huishoudens één woning delen: hoe maken we het makkelijk? Bovenal wilden we van concurrerende doelgroepen op een waterbed naar een woonvisie voor de samenleving als geheel. 

Als (profiel)artsen Maatschappij + Gezondheid zien we de impact van de uitdagingen in de woningmarkt elke dag in de praktijk: in de spreekkamers, in de wijken, bij de GGD, bij Veilig Thuis of in de jeugdgezondheidszorg. Vanuit die praktijk zien we ook de enorme kansen die er liggen op de woningmarkt voor onze gezondheid. Vanuit KAMG blijven we onze professionele kracht inzetten om oplossingen dichterbij te brengen. Immers, gezond wonen is samen leven.