Public health in coronatijden

Reacties naar de KAMG zijn zeer welkom (bureau@kamg.nl)

Hoogstwaarschijnlijk circuleert het Sars-CoV-2 virus voorlopig in Nederland. De impact is groot. We zien dit terug in spreekkamers, de instellingen waar we werken, in onze omgeving en in de media. De genomen maatregelen zijn ongekend en velen snakken naar versoepeling. Tegelijkertijd heerst er angst. Het zijn onzekere tijden, die vragen om wijs beleid. Het denken vanuit public health principes kan ons helpen: wel doen voor de grote groep mensen en extra preventie en zorg organiseren voor de meest kwetsbaren in onze samenleving.

Artsen Maatschappij en Gezondheid zijn opgeleid om bij te dragen aan gelijke kansen op gezondheid, via gezondheidsbescherming, ziektepreventie en gezondheidsbevordering van individuen, gemeenschappen en de bevolking als geheel. Het blijkt weerbarstig in coronatijden.

Eerst het zoeken. We proberen optimaal zicht te krijgen op de verspreiding van het virus, de mensen die risico lopen om besmet te raken en zij die een grote kans hebben om ernstig ziek te worden. We zoeken naar de risicofactoren die daaraan debet zijn zoals leeftijd, geslacht, etniciteit of preëxistente ongezondheid. Sommige risicofactoren zijn beïnvloedbaar (leefstijlfactoren), andere een gegeven. Ook proberen we zicht te krijgen op de gevolgen van de maatregelen die genomen zijn, zoals het tijdelijk wegvallen van een deel van de preventieve en curatieve zorg. Of de effecten van het fysiek afstand houden en het sluiten van scholen, bedrijven, horeca, recreatieve en culturele voorzieningen. Op basis van groeiende wetenschappelijke inzichten handelen we: we testen uitgebreider, breiden de bron- en contactopsporing uit, ondersteunen mensen bij het leren leven met de hygiënemaatregelen, stimuleren mensen aan om zo fit en vitaal mogelijk te blijven, dragen bij aan optimale werkomstandigheden in de zorg met gelukkig steeds meer beschermende middelen. We beperken zo de gezondheidsschade die het virus en de maatregelen veroorzaken. En proberen zo de risico’s van het coronavirus in evenwicht te brengen met de versoepeling van de lockdown, de herstart van reguliere zorgverlening, de economie en onze sociale structuren.

Kwetsbaarheid en veerkracht zijn ongelijk verdeeld in de bevolking. De coronacrisis maakt naast bekende ook nieuwe kwetsbare groepen zichtbaar, zoals mensen die hun werk en inkomen kwijtraken, mensen die depressief of angstig worden door de sociale isolatie en mensen wiens gezondheid verslechtert door gebrek aan beweging of uitgestelde zorg. Het is dè uitdaging om in de huidige crisis aanknopingspunten te vinden om de gezondheid en veerkracht van mensen, kwetsbaar of niet, te ondersteunen en te bevorderen. In hun thuissituatie, hun werksituatie, de spreekkamer, hun woon- of zorginstelling, hun wijk, hun gemeente. Dit vraagt om optimale samenwerking tussen (groepen) burgers, hun zorgverleners, instellingen waar mensen samenkomen of werken, beleidsmakers, bestuurders en politici. Dat is publieke zorg, dat is de essentie van “public health”.

Voor iedereen is deze situatie nieuw. Om een uitweg uit deze gezondheids- en welzijnscrisis te vinden én ons voor te bereiden op toekomstige crises van welke aard dan ook, zal de samenleving moeten leren van de huidige gebeurtenissen. Met de tijd wordt de kosten-baten rekening van deze coronacrisis duidelijk. Uiteindelijk gaat het om de vaststelling hoe proportioneel en rechtvaardig specifieke maatregelen zijn en of het doel met de minst ingrijpende middelen wordt bereikt. Deze kennis zal bijdragen aan de voorbereiding op toekomstige gezondheidscrises. Om de volksgezondheid optimaal te beschermen is herverdeling van de middelen nodig, ook binnen de gezondheidszorg. Dit vergt transparante discussies en heldere keuzes. Het is aan politici om te besluiten over de inzet van middelen om een volksgezondheidscrisis te voorkómen of zo goed mogelijk te hanteren. Zorgverleners in de individuele patiëntenzorg zowel als artsen maatschappij en gezondheid kunnen een waardevolle bijdrage leveren door politici, bestuurders en beleidsmakers evidence- en practice based te adviseren. Het expliciet argumenteren vanuit public health principes, zoals bovenaan dit artikel geschetst, kan een solide basis zijn voor de keuzen die nodig zijn om de gezondheid van velen en in het bijzonder de meest kwetsbaren in de samenleving te beschermen en bevorderen.

Zie ook de eerdere blog Krachten bundelen rondom covid-19