Quarantaine en isolatie zijn termen waar sinds de uitbraak van het coronavirus veel mensen mee te maken hebben. Mensen die resistente bacteriën bij zich dragen, een bacterie die niet meer met antibiotica is te behandelen, hebben hier ook mee te maken. Hoewel veel mensen zelf geen last hebben van de bacterie, moeten ze toch vaak afstand bewaren en worden ze in ziekenhuizen geïsoleerd. Arts Maatschappij + Gezondheid, infectieziektebestrijding en ethicus Babette Rump onderzocht wat dit betekent voor deze mensen. Zij promoveert op donderdag 10 september aan het Radboudumc/Radboud Universiteit.

Uit het onderzoek van Babette Rump blijkt dat de gevolgen voor dragers van een resistente bacterie groot zijn, vanwege het risico anderen te besmetten. Voor kwetsbare mensen kan het levensgevaarlijk zijn. Zo worden in verpleeghuizen dragers apart gehouden van de andere bewoners en geweerd van sociale activiteiten zoals gezamenlijke maaltijden. Ook kwam Babette Rump in haar onderzoek andere voorbeelden tegen: “Een vader die zijn kind niet meer durft te knuffelen uit angst de resistentie over te dragen, een zus die niet op kraamvisite gaat, een moeder die haar net bevallen dochter niet de fysieke nabijheid geven die beiden zouden willen, en een kindje dat niet naar een medisch kinderdagverblijf kan vanwege dragerschap.”

Ook isolerende maatregelen in ziekenhuizen

Resistente bacteriën vormen vooral een bedreiging voor ernstig zieke patiënten in ziekenhuizen en andere kwetsbare mensen. Om deze reden is het zorginstellingen er alles aan gelegen om resistente bacteriën buiten de deur te houden. Mensen die in het ziekenhuis drager blijken van een resistente bacterie worden daarom in isolatie geplaatst en apart van de andere patiënten verpleegd. Bij de verzorging draagt het zorgpersoneel persoonlijke beschermende middelen zoals mondmasker, schort en handschoenen. Dragers van resistente bacteriën worden aan het einde van het spreekuur of operatieprogramma gepland, waarna de ruimte en de apparatuur intensief wordt gereinigd. Planbare zorg wordt bij voorkeur uitgesteld tot iemand de resistente bacterie weer kwijt is geraakt.

Antibioticaresistentie steeds groter probleem

Dergelijke isolerende maatregelen worden al jaren toegepast bij mensen die drager zijn van een resistente bacterie, een bacterie die niet meer gevoelig is voor antibiotica. Sinds de ontdekking van antibiotica in 1928 door Alexander Fleming, is antibiotica een steeds grotere rol gaan spelen in de medische wereld. Zonder goede antibiotica zouden bacteriële infecties die tegenwoordig mild en ongevaarlijk zijn, weer levensbedreigend kunnen worden. Inmiddels reageren steeds meer bacteriën niet goed op antibiotica, doordat er veel gebruik van gemaakt wordt. Dat bacteriën resistent worden is overigens een natuurlijk gegeven maar vormde lange tijd geen probleem doordat er steeds weer nieuwe soorten werden ontdekt. Inmiddels gebeurt dat niet meer. Dit is een zorgwekkend probleem, want zo wordt het in de toekomst steeds moeilijker om ‘simpele’ infecties te bestrijden.

Naast gezondheid ook geluk en vrijheid

In de meeste onderzoeken is tot nu toe gekeken naar de gevolgen van dragers op het gebied van stress en andere gezondheidsaspecten. Babette Rump kijkt in haar proefschrift naar de waarde die mensen aan zaken geven, zoals geluk en vrijheid. Dit deed zij op basis van een bepaald model, de Capability Approach, van filosofen Martha Nussbaum en Amartya Sen. Vanuit dit perspectief gaat het erom wat dragers zelf belangrijk vinden in het leven en hoe dit onder druk komt te staan door de maatregelen. Zo wordt duidelijk dat de impact van dergelijke maatregelen op het leven van dragers enorm is.

Solidariteit: gezamenlijke verantwoordelijkheid voor antibioticaresistentie

Babette Rump concludeert in haar proefschrift dat er een betere balans gevonden moet worden tussen isolerende maatregelen en de gevolgen hiervan voor dragers. Ze legt uit: “We dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het probleem van antibioticaresistentie, maar het probleem ligt nu alleen bij de dragers. Terwijl we het probleem met elkaar veroorzaken. Het niet opvolgen van de algemene hygiënemaatregelen of verkeerd gebruik van antibiotica in de zorg zijn bijvoorbeeld belangrijke factoren die bijdragen aan resistentievorming. Ook het gebruik van antibiotica in de veehouderij draagt er bijvoorbeeld aan bij, want dit kan worden overgedragen op mensen.” Omdat antibiotica een essentieel onderdeel van de gezondheidszorg is, het wordt gebruikt bij onder meer chirurgie, transplantatie en chemotherapie, zouden de lasten van antibioticaresistentie niet alleen bij de dragers moeten liggen.

Babette Rump was vanochtend tussen 07:00 en 08:00 te horen op NPO Radio 1. Luister hier terug vanaf min 50. Ook werd ze geïnterviewd voor Trouw. Dat artikel lees je hier.

Foto: Linda Hemmes

Lees ook: Expertise KAMG beschikbaar voor dilemma’s rondom COVID-19